ROZWÓJ MOWY DZIECI
TRZYLATEK
- Rozumie to, co niego mówimy, i spełnia proste polecenia; idziemy do łazienki, sprzątamy zabawki.
- Pytany podaje swoje imię.
- Próbuje wykonać codzienne czynności wg podanych instrukcji.
- Zadaje pytania nie zawsze jasno sprecyzowane.
- Powinien wymawiać prawidłowo; wszystkie głoski samogłoski (nosowe "ą" mogą być wymawiane jako om, on), spółgłoski p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, ń, k, ch, j, ł. Głoski sz, ż, cz, dz, mogą być wymawiane jako ś, ź, ć, dź a głoska r jak l.
CZTEROLATEK
- Rozumie i wykonuje nasze polecenia.
- Rozpoznaje i rozróżnia kolory.
- Pytany odpowiada, co robi. Odpowiada na pytanie; dlaczego?
- Potrafi mówić o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości- czasem myli określenia czasu- jutro byłem u babci.
- Jest zaciekawiony poprawnością językową, choć zdarzają się w jego mowie niepoprawne konstrukcje gramatyczne.
- Zadaje dużo pytań.
- Stosuje neologizmy dziecięce, gdy nie zna właściwej nazwy np. ucho log (lekarz od uszu).
- Powinien wymawiać; s, z, c, dz, (twardo, z zamkniętymi ustami); głoski sz, ż, cz, dż, mogą być wymawiane jako s, z, c, dz, a głoska r jako l.
- Nie zmuszamy dziecka do wymowy głoski r, gdyż aparat mowy nie jest jeszcze na to przygotowany i może dojść do nieprawidłowego dźwięku (np. r - tylnojęzykowe).
Jeśli dziecko mówi z językiem między zębami, nie wymawia głosek przewidzianych dla jego wieku lub wymawia je w sposób zniekształcony (np. dziwne brzmienie głoski r), warto zwrócić się do logopedy.
PIĘCIOLATEK
- Stosuje wypowiedzi wielozdaniowe, opowiada zdarzenia, opisuje przedmioty i ich zastosowanie, używa różnych przyimków.
- Uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo-skutkowe.
- Potrafi wyjaśnić znaczenia słów, używa ponad 2000 słów.
- Dokonuje autokorekty mowy, powoli zanikają nieprawidłowości gramatyczne.
- Może jeszcze wymawiać r jako l, natomiast sz, ż, cz, dż, ale często pojawia się prawidłowe lub hiperpoprawne brzmienie szałata - sałata, rarka - lalka.
ZWRACAMY SZCZEGÓLNĄ UWAGĘ
- Na każdym etapie rozwoju dziecka uwagę powinien zwrócić sposób wymowy głosek dźwięcznych, np.; samek- zamek, fota- woda. Jest to zaburzenie dźwięczności i wymaga terapii.
- U dzieci 3-letnich może pojawić się rozwojowa niepłynność mowy, np. maaamaaa wróóóciła. Może ona trwać ok. 12 miesięcy.
- Sprawdźmy, czy dziecko dobrze słyszy- jak reaguje na pytania, czy nie mówi zbyt głośno.
- Obserwujemy sposób oddychania dziecka- synchronizacja mowy z oddychaniem jest ważna - mówi na wydechu; małe dzieci mogą mieć skróconą fazę wydechową i zaczynają mówić na wdechu- dlatego tak ważne w profilaktyce rozwoju mowy są ćwiczenia oddechowe.
- Przyjrzyjmy się, czy dziecko mówi z językiem między zębami, ślini się zbyt mocno- mogło utrwalić się połykanie trzewne , język leży wtedy na dole i sprawia jakby go było za dużo.
OPRACOWANO NA PODSTAWIE:
- Michalak-Widera, K. Węsierska, Plakat - Aby nasze dzieci mówiły pięknie, Katowice.
- L. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1966.I. Styczek, Logopedia, Warszawa 1979.
- G. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1978.
- Michalak-Widera, K. Węsierska, Plakat - Kamienie milowe rozwoju mowy dziecka od 0 do 6 roku życia.